Skattar og fortíðardraugar

Sagt er að ekkert sé víst í lífinu nema skatturinn og heimsókn frá manninum með ljáinn. Það er alla vegna árvisst að pósturinn heimsækir okkur og treður álagningarseðli inn um lúguna rétt fyrir Verslunarmannahelgina, gleðispillir fyrir mörg okkar en ávallt skal jú gjalda keisaranum það sem hans er. Það er hins vegar keisarans að stunda innheimtuna með þeim hætti að sem vandræðaminnst sé fyrir þann sem gjöldin ber og gæta sanngirni og meðalhófs.

Það varð stórt stökk fram á við þegar staðgreiðslukerfi skatta var tekið upp, í stað eftirágreiðslna sem tíðkuðust fyrir þann tíma. Þó hörðustu frjálshyggjumenn séu mér sjálfsagt ekki sammála og segi að einstaklingar ávaxti skattfé ríkisins mun betur en ríkið sjálft, held ég því fram að fyrir flesta launþega hafi þessi breyting verið jákvæð og verið til hagræðis fyrir marga, sérstaklega fyrir þá sem bjuggu við tekjusveiflur eða minnkandi tekjur milli ára.

Einn fortíðardraugur stendur þó enn eftir af þessu gamla eftirágreiðslukerfi en það er sú kvöð sem lögð er á launagreiðendur að standa í innheimtu gjalda utan staðgreiðslu fyrir innheimtumenn ríkissjóðs. Í þessu kerfi eru launagreiðendum gert skylt að draga allt að 75% af útborguðum launum af starfsfólki upp í skatta og skyldur sem innheimtumennirnir treysta sér ekki til að innheimta með öðrum hætti. Launamál eru yfirleitt viðkvæmasti hluti samskipta launþega og vinnuveitanda og það er því óþarfa viðbótarvinkill á þau samskipti þegar að launagreiðandi þarf að standa í að draga kröfur ríkissjóðs af launum og útskýra það fyrir launþegum sínum. Samhliða eru stjórnarmenn og framkvæmdastjórar gerðir persónulega ábyrgir fyrir þessum greiðslum og hægt að ganga að þeim persónulega, standi þeir ekki í stykkinu í þessu rukkeríi. Á undanförnum árum hefur verið dregið úr kröfum um ábyrgðarmenn í bankakerfinu, greinilegt er að ríkinu finnst hins vegar enn betra að eiga einhverja í bakhöndinni.

Við þetta bætist auðvitað að launagreiðendur geta gert sér ágæta grein fyrir launum launþega sinna. Þeir hafa jú, yfirlit yfir þau laun sem þeir greina sjálfir og geta því auðveldlega séð hvaða aðrar tekjur launamenn þeirra afla sér, a.m.k. þau laun sem eru utan staðgreiðslu. Þetta er að mínu mati algjörlega óásættanlegt fyrir launþegann, laun og aðrar tekjur eru viðkvæmar trúnaðarupplýsingar og geta þessar upplýsingar beinlínis haft áhrif á samningsstöðu launþega við vinnuveitendur sína þegar kemur að næsta launaviðtali.

Þessu til viðbótar er þetta kerfi meingallað í framkvæmd. Eins og kerfið er núna þurfa launþegar að bera dráttarvexti sem falla á þær greiðslur sem dregnar eru af þeim en ekki skilað til ríkissjóðs af launagreiðendum á réttum tíma. Ef launagreiðendurnir eru seinir til greiðslu þá getur það skapað launþegunum talsverð vandræði.

 Að þessu sögðu er það mín skoðun að afnema eigi þessar leifar hins löng aflagða kerfis eftirágreiddra skatta og láta þessa innheimtu algjörlega í hæfar hendur innheimtumanna ríkissjóðs. Eiga þeir enda ýmis úrræði í pokahorninu ef hinir rukkuðu gerast skuldseigir. Jafnframt hvet ég þá sem eru áhugamenn um að vernda rétt borgaranna á því að halda launamálum sínum sem einkamáli að bæta þessu atriði á baráttulistann.